Janina Kraupe 2013

4-10-2013 / 29-10-2013

Budynek A.

Wystawa malarstwa towarzysząca 1. Nowohuckiemu Festiwalowi Sztuki.

Obrazy muzyczne to jeden z najdłużej kontynuowanych i najciekawszych wątków twórczości Janiny Kraupe. Dla ich interpretacji istotne znaczenie ma zapis automatyczny przyjęty przez artystkę, jako metoda kreacji wielu prac, często w połączeniu z praktykami medytacyjnymi. Trzeba podkreślić, że zapis automatyczny Janiny Kraupe w zasadniczy sposób różni się od tego, co zwykliśmy rozumieć pod pojęciem automatyzmu: stosowanego przez surrealistów i dadaistów sposobu notowania spontanicznego i pozaracjonalnego gestu artysty. Metoda Kraupe bliższa jest filozofii dawnych mistrzów japońskiego malarstwa i kaligrafii, którzy postulowali głęboką kontemplację i utożsamienie się z przedstawianym motywem przed rozpoczęciem malowania. (A. B.)

Muzyka
Wnikająca głęboko w samą strukturę Świata Subtelnego
którego częścią jest również nasz umysł
rysuje swoje linie melodyczne
buduje architekturę dźwięków
wyzwala kolor z brzmienia instrumentów
i wbrew czasowi
w którym stopniowo demonstruje swoją przemijającą
obecność
pozwala utrwalić swój porządek
zachować wykres słyszalności
zmaterializować ukryte harmonie barw.
Widzialność Niewidzialności
widzenie wszystkiego
w najgłębszym jądrze jego istnienia
znaczenie ulotnych śladów tajemnicy
przemijających stanów łaski
nieuchwytnych a przejmujących uczuć
jedyny
prawdziwy
cel mojej sztuki
Janina Kraupe „Signatura rerum” z 1991 r.

Malarka tworząca głównie kompozycje malarskie i graficzne. Urodziła się w roku 1921 w Sosnowcu.
Jest jedną z najciekawszych, oryginalniejszych polskich artystek drugiej połowy XX stulecia. Biograficznie i artystycznie dzieli ze swoim pokoleniem rozmaite doświadczenia: zarówno doświadczenie II wojny światowej, jak współudział w kształtowaniu polskiego oblicza sztuki nowoczesnej. Na tym drugim tle jej sztuka wyróżnia się jednak własnym tonem, chociaż zdradza również interesujące pokrewieństwa, w mniejszym stopniu z twórczością członków Grupy Krakowskiej, z którą związana jest od roku 1957, w większym natomiast z inspirowanym buddyzmem tybetańskim malarstwem uprawianym w kręgu katowickiej Grupy Oneiron (Henryk Waniek, Urszula Broll-Urbanowicz, Andrzej Urbanowicz). Kraupe-Świderską również interesuje kultura Dalekiego Wschodu, w tym filozofia zen.

Studia malarskie w krakowskiej ASP rozpoczęła w roku 1938; była wówczas (1938-1939) studentką mało znanego, przedwcześnie zmarłego Pawła Dadleza. Podczas II wojny światowej kontynuowała naukę w Kunstgewerbeschule (1940-1941) w pracowni Fryderyka Pautscha, gdzie poznała między innymi Tadeusza Brzozowskiego, Tadeusza Kantora, Kazimierza Mikulskiego, a także Mieczysława Porębskiego, z którymi zaprzyjaźniła się i związała artystycznie. W latach 1942-1943 uczestniczyła w działalności teatru konspiracyjnego Kantora. Po wojnie kontynuowała studia w krakowskiej Akademii: w zakresie malarstwa sztalugowego pod opieką Eugeniusza Eibischa (1945-1947), a w zakresie malarstwa monumentalnego pod kierunkiem Wacława Taranczewskiego. Równolegle, w latach 1945-48 studiowała grafikę w pracowniach Andrzeja Jurkiewicza i Konrada Srzednickiego. Absolutorium otrzymała w roku 1948, a dyplom z malarstwa sztalugowego siedem lat później. Od roku 1948 do emerytury pracowała w macierzystej uczelni; w roku 1980 uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1987 – zwyczajnego.

Janina Kraupe kilkakrotnie reprezentowała Polskę na wystawach międzynarodowych: Biennale Sztuki w Saõ Paulo (1965), Biennale Sztuki w Wenecji (1952, 1978), EXPO w Sewilli (1992).

Otrzymała wiele nagród artystycznych, między innymi: kilkakrotnie medale Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Złotą Odznakę Związku Polskich Artystów Plastyków (1977), Nagrodę I stopnia Ministra Kultury i Sztuki (1984), Nagrodę Miasta Krakowa (1997). Często wyróżniano ją i nagradzano za prace graficzne: na Premio di Internazionale di Grafica del Pomero w Mediolanie (1981, 1989, 1994, 1995, 1996, 2000, 2001, 2002) i na Międzynarodowych Biennale Grafiki w Krakowie (1968, 1970).

Prace Janiny Kraupe znajdują się w licznych muzeach i kolekcjach prywatnych, między innymi w Muzeach Narodowych w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Wrocławiu, Szczecinie, w Muzeum Sztuki w Łodzi, a także w muzeach w Bochum, Dortmundzie, Dreznie, Florencji, Genewie, Kassel, Kilonii, Nowym Jorku, Oxfordzie, Saõ Paulo, Wiedniu, Zwickau.