„Pokolenie – Artyści Nowej Huty”

9-11-2004 / 3-12-2004

Budynek B.

Niedługo minie pół wieku, odkąd do Nowej Huty zaczęli napływać młodzi, utalentowani artyści. Wyszli z tej samej uczelni: krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych i należeli do jednej generacji ludzi, których losy splotły z rodzącą się wówczas najmłodszą dzielnicą Krakowa.
Wystawa POKOLENIE to ukłon w stronę tych, którzy pomimo upływu lat i zmieniającej się rzeczywistości nadal w Nowej Hucie żyją i tworzą.
Wciąż trudno o publikacje, które rzetelnie i wyczerpująco opisywałyby nowohuckie działania i inicjatywy artystyczne z tamtych lat. Wielka szkoda, bo działo się tu bardzo wiele. Właśnie w latach 1958–1961 przypadła szczególna aktywność Grupy Nowohuckiej, nazywanej także Grupą Pięciu, do której należeli: Julian Jończyk, Janusz Tarabuła, Danuta Urbanowicz, Witold Urbanowicz, Jerzy Wroński. Powstał teatr lalkowy „Widzimisię”, działający w latach 1959–1962, a który dzięki pozyskiwaniu dziecięcej widowni, był pomostem pomiędzy ludźmi z różnych warstw społecznych, żyjących na wspólnych proletariackich osiedlach.
To w Nowej Hucie powstała pierwsza w Polsce Galeria „Pod Chmurką”, której inicjatorem był znakomity rzeźbiarz Marian Kruczek. To dzięki takim pomysłom, jak również dzięki wielkim wydarzeniom kulturalnym organizowanym w Teatrze Ludowym do Nowej Huty lgnęli artyści z Krakowa, m.in. Jerzy Panek, który nowemu miastu poświęcił cykl grafik.
W latach 1969–1980 działało Stowarzyszenie Grupa Nowa Huta, którego najaktywniejszym działaczem był Janusz Trzebiatowski. Powołanie i działalność Stowarzyszenia znacznie ożywiło życie artystyczne kilkudziesięcioosobowego środowiska plastycznego Nowej Huty. Dzięki współpracy ze Spółdzielnią Mieszkaniową „Hutnik”, podwoiła się ilość nowych pracowni a w nowych osiedlach Huty pojawiły się pierwsze rzeźby plenerowe m.in. Antoniego Hajdeckiego, Mariana Kruczka. W latach 70. bardzo prężnie działała Galeria „Rytm”, gdzie m.in. Józef Szajna, Eugeniusz Mucha, Wojciech Krzywobłocki, Roman Banaszewski, Marian Garlicki, Zbigniew Lutomski, Lucjan Mianowski, Walenty Gabrysiak, Ewa Buczyńska, Aleksandra Konior, Józefa Sobór-Kruczek, Ryszard Ledwos, Anna Güntner, Stanisława Bolesławska, Piotr Schneider, Paulin Wojtyna, Zdzisław Jachimczak prezentowali swój dorobek twórczy. Wielu artystów już odeszło, kilku wyjechało z Krakowa i Polski. Nieliczni przestali wystawiać, być może już nie tworzą. Ślady po niektórych zatarły się i mało kto o nich pamięta…
Historia tego pokolenia nie jest jeszcze spisana. Wyjątkiem jest Grupa Nowohucka, a z nią nurt malarstwa materii, które to dzięki Marcie Tarabule i Galerii Zderzak przeżywają od 2000 roku prawdziwy renesans.
Mam nadzieję, że wystawa malarstwa, grafiki, rzeźby i fotografii, prezentująca fragmenty dorobku twórczego 14 Artystów z Nowej Huty, obudzi uśpionych marszandów, przyciągnie miłośników sztuki, a historyków zachęci do penetracji bardzo ciekawych zjawisk od półwiecza obecnych w kulturze naszego miasta. Czas świetności po chudych latach transformacji musi nadejść, taka bywa kolej dziejów. Ochronić trzeba to, co najcenniejsze.

Joanna Gościej-Lewińska

Wystawa zbiorowa 14 artystów mieszkających od ponad 40 lat w Nowej Hucie:

Stanisława Bolesławska
Ewa Buczyńska
Walenty Gabrysiak
Zdzisław Jachimczak
Julian Jończyk
Ryszard Ledwos
Zbigniew Lutomski
Lucjan Mianowski
Eugeniusz Mucha
Piotr Schneider
Danuta Urbanowicz
Witold Urbanowicz
Paulin Wojtyna
Jerzy Wroński

Około 70 prac malarskich, graficznych, fotografii i rzeźb zaprezentuje na wystawie w galerii NCK najwybitniejsze grono twórców, których łączy wspólnota pokoleniowa.

Galeria zdjęć: