BLACK and WHITE

Wystawa rysunków i grafiki Joanny Łątki

11-1-2016 / 6-2-2016

12 stycznia 2016 (wtorek), godz. 18⁰⁰, Czarna Galeria CENTRUM

Joanna Łątka absolwentka Wydziału Sztuki Uniwersytetu Pedagogicznego w Krakowie.
Od 12 lat żyje i pracuje twórczo w Lizbonie.

Dziewczyna w czerwonej sukience
Bycie obcokrajowcem ma tę zaletę, że naszą uwagę zwracają niuanse i detale, które dla zwykłych mieszkańców pozostają zazwyczaj niezauważone. Joanna Łątka przechowuje te detale w pamięci, a potem uwiecznia w swoich grafikach. Mogą to być zarówno rodzajowe scenki uliczne z lizbońskim brukiem w tle, jak i cudownie wyblakłe pejzaże pozamiejskiej samotności.
Joanna, którą znam od samego początku jej lizbońskiej przygody, niezmordowanie dokumentuje dzień powszedni swoich bohaterów, zamieszkujących tę bardziej mroczną i mniej schludną stronę naszej rzeczywistości. Tę, którą turyści chcą uwiecznić aparatami fotograficznymi, mając nadzieję na uchwycenie autentyczności. Nadzieję często złudną, bo na pocztówkowym obrazku przedstawiającym żółty lizboński tramwaj autentyczności na pewno nie znajdziemy. Tak samo, jak nie znajdziemy jej w tłumaczeniu portugalskiego słowa saudade na inne języki, bo każdy Portugalczyk wie, że słowo to jest nieprzetłumaczalne.
Korzenie tradycji sięgają tutaj zbyt głęboko, żeby je wykopać, dlatego też jej gałęzie wyginają się na wszystkie strony, szukając słońca przesłoniętego przez betonowe osiedla, fabryki, biedę, religię i telenowele.
Dla mnie grafiki Joanny odsłaniają absurdy tego, co nazywamy „tradycją”. Pokazują nam, na czym polega życie w takim społeczeństwie. Tradycja jest doświadczeniem zbiorowym, które nie pozwala na indywidualizm. Tępi tych, którzy próbują mówić własnym głosem. Przed rewolucją 1974 roku portugalskie kobiety mogły podróżować wyłącznie za pozwoleniem męża. Dzisiaj te kobiety są już owdowiałe, nie mają zębów i ubierają się na czarno. Ale w świecie Joanny jest dziewczyna w czerwonej sukience. Czerwonej tak jak goździki, które stały się symbolem rewolucji.
Być może ta dziewczyna to sama Joanna. Nigdy nie przyszło mi do głowy, by zastanawiać się, skąd się wzięła ta kobieta w czerwonej sukience, idąca ulicą i pchająca przed sobą dziecięcy wózek. Być może już wtedy Joanna wyobrażała sobie siebie jako przyszłą matkę. Kobiety Joanny są odważne, i za to ją najbardziej cenię. Mają siłę znieść brzemię narzuconej im tradycji. Co więcej, niektóre są w stanie zrzucić krępujące je więzy. Niech to będzie ostrzeżeniem dla tych, które nie mają odwagi tego zrobić, bo skończą jako stare i zgorzkniałe sekutnice, spędzające całe dnie nad garnkami i obgadujące innych.
Uwielbiam te jędzowate babska. Pojawiają się one od czasu do czasu na grafikach Joanny jak czarownice w Makbecie. Te zołzy o mściwym wzroku jedną ręką ciągną za sobą wózek podskakujący na kocich łbach, a w drugiej trzymają… nie, nie magiczną różdżkę, ale papierosa. Kobieta w czerwonej sukience jest onieśmielona i niezbyt mile przez nie widziana. Zastanawiam się, czy cała ta wrogość i gorycz to nie jest przejaw zwykłej zazdrości o ową czerwoną kieckę. Zazdrości o bycie sobą.
Są też u Joanny kobiety, które pracują w fabryce rybich konserw. Czy marzą o lepszym losie? Czy są zadowolone z tego, co życie im dało? Nie mają za grosz manier przy stole, łapczywość, z jaką pożerają jedzenie, jest prawie komiczna, pomimo to umieją zrobić sobie makijaż i ułożyć włosy. Kto wie, może gdybyśmy otworzyli szafy w ich garderobach, znaleźlibyśmy tam jeszcze owiniętą w folię czerwoną sukienkę, czekającą na specjalną okazję. To prawdziwa rewolucja.

Rob Plews, maj 2015

Joanna Łątka
(1978, Kraków)

Od 2003 mieszka i pracuje w Lizbonie (Portugalia).
W 2009 r. otworzyła przewód doktorski na Wydziale Historii Sztuki Uniwersytetu Lizbońskiego w zakresie współczesnej grafiki portugalskiej. Od 2009 r. regularnie współpracuje z wieloma szkołami wyższymi, wykłada między innymi grafikę, rysunek, ilustracje – Uniwersytet Europejski, ESEC (Coimbra), ISEC (Lizbona), ESAD.CR (Caldas de Rainha), IADE).
Artystka w swojej pracy artystycznej poświęciła się grafice, ilustracji i rysunkowi, a także nowym formom instalacji przestrzennych.

Wyksztalcenie:
2009-2013 – stypendystka Fundacji Rozwoju i Nauki (Studia doktoranckie), Lizbona, Portugalia;
2006 – studia podyplomowe w Instytucie Nauki i Edukacji w Lizbonie w Portugalii (Wydział Ilustracja Książki);
2004 – kurs ilustracji w Centrum Obrazu i Technik Narracyjnych (Centrum Sztuki Współczesnej Jose Azeredo Perdigao, Fundacja Caloust Gulbenkian) w Lizbonie w Portugalii;
1998-2003 – studia magisterskie w Instytucie Sztuki Akademii Pedagogicznej, dyplom z rysunku (pracownia prof. Piotra Jargusza) i grafiki (pracowni miedziorytu prof. A. Bębenka) w Instytucie Sztuki Akademii Pedagogicznej w Krakowie;
2002 – Stypendium Sokrates / Erazmus – studia na Wydziale Education Visual and Technologic, Instytut Edukacji na Politechnice Braganca, Braganca, Portugalia.

Wyróżnienia:
2009 – Festiwal Grafiki Miasta Évora, Portugalia.
2007 – Biennale Młodej Sztuki, Vila Verde, Portugalia.

Wystawy indywidualne:
2015 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2015 – Galeria Niebieska, Auditorio Municipal Augusto Cabrita, Barreiro, Portugalia;
2013 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2013 – Dom Sztuki w Tavira, Tavira Portugalia;
2012 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2012 – Galeria Miejska w Ourém, Ourém, Portugalia.
2011 – Centrum Sitodruku w Portugalii (CPS), Centrum Kultury Bélem, Lizbona, Portugalia;
2011 – Studio JS, Nisa, Portugalia;
2011 – Galeria ART-ECK, Solinger, Niemcy;
2011 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2010 – Galeria Fábulas, Lizbona, Portugalia;
2009 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia
2009 – Centrum Kultury w Cartaxo, Cartaxo, Portugalia;
2008 – Galeria Lagar de Azeite, Oeiras, Portugalia;
2008 – Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów w Gorlicach;
2008 – Centrum Kultury w Cartaxo, Cartaxo, Portugalia;
2007 – Galeria Centrum, NCK, Kraków;
2006 – Centrum Sztuki Współczesnej „Solvay”, Kraków;
2006 – Galeria Brama, Szczecin;
2005 – Galeria Szalom, Kraków;
2004 – Galeria Termas de Monchique, Monchique, Portugalia;
2004 – Cafe Szafe, Kraków;
2003 – Tertuliúlia jazz-bar galery, Lizbona, Portugalia.

Wystawy zbiorowe:
2015 – Cali.gráfica, Pontificia Universidad Javeriana Cali, Bogota, Columbia;
2015 – Biennale Internazionale „Incisioni al femminile”, Galleria Atelier Controsegno, Neapol, Włochy;
2014 – Opus Galeria 14, Lizbona, Portugalia;
2014 – Stampa 2, Gallery Atelier Controsegno, Neapol, Włochy;
2014 – Opus Galeria 14, Lizbona, Portugalia;
2014 – Gallery Salgadeiras, Lisbon, Portugalia;
2013 – II Wystawa członków SMTG, Kraków;
2013 – Międzynarodowe Biennale Papieru, Palazzo Fogazzaro, Schio (VI) Włochy;
2013 – V Międzynarodowe Wystawa Książki Artystycznej, Szent István Király Múzeum, (King St. Stephen Muzeum),Węgry;
2013 – Międzynarodowe Triennale Grafiki 2013 (International Print Network Horst-Janssen-Museum Oldenburg, Niemcy);
2012 – Klasztor São Martinho De Tibães, Braga, Portugalia;
2012 – VI Międzynarodowe Biennale Grafiki Douro, Portugalia, Alijó, Portugal;
2012 – Międzynarodowe Biennale Książki Artystycznej, Livres à Voir 9, Arras, Francja;
2011 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2010 – Bookshope Babel, Lizbona, Portugalia;
2010 – V Międzynarodowe Biennale Grafiki Douro, Alijó, Portugalia;
2009 – VI Festiwal Narodowy Grafiki Évora, Èvora, Portugalia;
2009 – Muzeum Dwory Karwacjanów i Gładyszów, Gorlice;
2009 – IV Biennale de Coruche, Portugalia;
2009 – Muzeum Miejskie w Faro, Faro, Portugalia;
2009 – Galeria Água-Forte, Lizbona, Portugalia
2008 – I Narodowe Biennale Sztuki w Montijo, Montijo, Portugalia;
2008 – Centrum Kultury w Cartaxo, Caraxo, Portugalia;
2008 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2007 – III Biennale de Coruche, Portugalia;
2007 – V Biennale Młodej Sztuki, Vila Verde, Portugalia;
2007 – Galeria Lagar de Azeite, Oeiras, Portugalia;
2006 – Galeria Salgadeiras, Lizbona, Portugalia;
2006 – Wystawa konkursowa Młodych Artystów 2006, Monijo, Portugalia;
2006 – Bededeteca, Lizbona, Portugalia;
2006 – Galeria Sztuki Współczesnej Pedro Serrenho Lizbona, Portugalia;
2005 – Wystawa Sztuki Niezależnej „Interpress”, Lizbona, Portugalia;
2005 – Galeria 59 Lizbona, Portugalia;
2005 – II Biennale Sztuki Współczesnej, Mafra, Portugalia;
2004 – Galeria Kontrast, Kraków;
2003 – Galeria Centrum, NCK Kraków.