Janusz Tarabuła i II Grupa Krakowska
Wernisaż wystawy w cyklu „Przestrzeń dla sztuki”
Przestrzeń dla sztuki
Projekt powołano do życia dzięki porozumieniu trzech krakowskich instytucji: Akademii Sztuk Pięknych, Agencji Artystycznej GAP i Nowohuckiego Centrum Kultury. Celem tej inicjatywy jest przybliżenie studentom, dydaktykom i w ogóle ludziom uczestniczącym w życiu kulturalnym całokształtu osiągnięć wybitnych polskich twórców, profesorów uczelni artystycznych, których osiągnięcia weszły już do historii sztuki polskiej. Z towarzyszących kolejnym wystawom albumów powstać ma seria, która w sposób wszechstronny i kompetentny ukazywać ma zarówno indywidualny dorobek prezentowanego artysty, jak kontekst, w jakim przyszło mu działać w drugiej połowy XX i początku XXI wieku. Dotychczas ukazały się biografie profesorów Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Paulina Wojtyny i Janiny Kraupe-Świderskiej.
Działalność Grupy Krakowskiej dzieli się na dwa etapy. Pierwsza Grupa Krakowska funkcjonowała w latach 1933-1937. Druga Grupa Krakowska została założona w 1957 roku i formalnie nigdy się nie rozwiązała!
Nadszedł czas by zadać pytanie o fenomen Grupy Krakowskiej i jej miejsce w dziejach sztuki polskiej. Wierzymy, że projektowane wystawy organizowane przez trzy krakowskie instytucje: ASP, UEK i NCK prezentujące tylko zarys historyczny zjawisk, z retrospektywną ekspozycją twórczości prof. Janusza Tarabuły, jednego z najciekawszych artystów przełomu XX / XXI wieku, ułatwi zadawanie pytań, które wydają się konieczne w procesie docierania do prawdy. Także do prawdy o wartościach, bez których pisanie historii sztuki jest niemożliwe.
Żadna grupa artystyczna w dziejach sztuki nie przetrwała tak długo jak Grupa Krakowska. Zainicjowana dla doraźnych celów przez grono zrewoltowanych studentów krakowskiej Akademii okazała się trwalsza niż wszystkie inne, grupujące artystów wokół klarownych programów budowania nowej rzeczywistości w sztuce.
Brak artystycznego dogmatu, który – być może – przesądził o długowieczności tego Stowarzyszenia (bo taka jest oficjalna nazwa), nasuwa krytyce ustawiczne kłopoty przy próbie definiowania jego programu, czy nawet przy określeniu kierunków artystycznych patronujących twórczości jego członków. Owa niedefiniowalność z kolei mogła stanowić jedną z przyczyn dla których nigdzie poza Krakowem, a nawet poza Galerią Krzysztofory, nie podejmowano prób historycznego uporządkowania mitu Grupy Krakowskiej. Długoletnia praca Józefa Chrobaka, dokumentalisty Grupy owocowała wystawami ilustrującymi cząstkowy „stan badań”. Poszczególni artyści Grupy doczekali się licznych wystaw indywidualnych.
Janusz Tarabuła
Urodził się w 1931 roku w Krakowie. W latach 1950-1956 studiował malarstwo w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych, w pracowniach profesorów Zbigniewa Pronaszki i Czesława Rzepińskiego. Za swój debiut artystyczny uważa wystawę grupy absolwentów ASP w Galerii Związku Polskich Artystów Plastyków w Krakowie w 1956 roku. Promotorami tej prezentacji byli Maria Jarema, Tadeusz Kantor i Jonasz Stern.
Współzałożyciel Grupy Nowohuckiej, uważanej za jedną z ważniejszych krakowskich formacji artystycznych okresu popaździernikowej odwilży, od 1961 roku części Grupy Krakowskiej. W skład Grupy Nowohuckiej wchodzili również: Julian Jończyk, Danuta Urbanowicz, Witold Urbanowicz, Jerzy Wroński i – do roku 1958 – Barbara Kwaśniewska. Wojenne przeżycia i brutalna rzeczywistość powojennego świata nie przystawały do kapistowskiej estetyki, jaka panowała w krakowskiej uczelni. Młodzi artyści szukali więc nowych środków wyrazu. Dzieła tworzone przez nich w latach 1956-1961 należą do nurtu malarstwa materii, charakteryzującego się użyciem grubo kładzionej farby i surowych, „biednych” tworzyw. Przedmiot i materia, utożsamiana z pojęciem materiału, stanowiły niezwykle ważny walor procesu tworzenia. Istotnym czynnikiem procesu twórczego był też upływ czasu, pozostawiający swój ślad w materii obrazu czy reliefu, pozwalający zarazem – jak w przypadku Tarabuły – odwoływać się do kwestii transcendentnych. Malarzom z Nowej Huty nie chodziło bowiem tylko o formę dzieł, ale także o ich wyraz – przekaz płynący z wewnętrznego doświadczenia twórcy. Materia służyła im do konstruowania obiektów kontemplacji.
„To była próba znalezienia granic obrazu. Materie realne – drzewo i piasek, metal i ziemia – były bezpośrednim odniesieniem do natury i jakby obrazem energii ukrytej w materii. W tej minimalistycznej koncepcji kolor miał być wynikiem różnic materii – jakby sumą drobnych ćwierćtonów. Oparty był nie na zestawieniach barw, lecz na drobnych różnicach faktury powierzchni, uzyskanych przez użycie naturalnych materiałów. Był to inny, substancjalny rodzaj koloru, pozwalający wyjść poza zasadę kontrastu i harmonii – coś w rodzaju wyjścia poza system dur-moll w muzyce” – wspominał Janusz Tarabuła.
Grupa Nowohucka zorganizowała trzy ważne wystawy: w marcu 1960 roku w Galerii Krzysztofory, w czerwcu tego samego roku w KMPiK-u w Nowej Hucie z okazji odbywającego się w Polsce 7. Kongresu Międzynarodowego Stowarzyszenia Krytyków Sztuki AICA oraz w 1961 roku, znów w Krzysztoforach, tuż po przyjęciu piątki malarzy w poczet członków Stowarzyszenia Grupa Krakowska. Janusz Tarabuła brał udział we wszystkich wystawach.
Na przełomie lat 70. i 80. był członkiem Rady Artystycznej krakowskiego Okręgu ZPAP; w czasie stanu wojennego uczestniczył w Ruchu Kultury Niezależnej. Angażował się też w działalność pedagogiczną – w latach 1974-1975 wykładał w UMCS w Lublinie, od października 1982 roku prowadził Pracownię Malarstwa na Wydziale Architektury Wnętrz krakowskiej ASP. Od 2002 roku na emeryturze.
Uprawia przede wszystkim malarstwo sztalugowe, ale ma w swoim dorobku także realizacje monumentalne, freski i mozaiki w przestrzeniach sakralnych. Jest też autorem (wraz z architektem Bogumiłem Zagajewskim) pomnika Eksterminacji Ludności Żydowskiej w Lublinie. Jego prace znajdują się we wszystkich prestiżowych kolekcjach narodowych w Polsce oraz w zbiorach prywatnych w kraju i za granicą, m.in. we Francji, w Wielkiej Brytanii, Holandii i Austrii.
kuratorka wystawy: Joanna Gościej-Lewińska
wstęp wolny
informacje: tel. 12 644 02 66 wew. 25
pok. 202, bud. A
Galeria zdjęć:
