Terapia pokojowa – Justyna Białous

Recenzja spektaklu „When the Bleeding Stops” w chor. Lovísy Ósk Gunnarsdóttir powstała podczas warsztatów krytyki w ramach Krakowskiego Festiwalu Tańca 2024.

TERAPIA POKOJOWA
Justyna Białous

Czwartego dnia IV edycji Krakowskiego Festiwalu Tańca mieliśmy okazję obejrzeć spektakl When the bleeding stops autorstwa Lovísy Ósk Gunnarsdóttir. Tytuł odnosi się do tematu menopauzy, który w naszej kulturze pozostaje tematem tabu. Sam spektakl stanowi natomiast studium emocji towarzyszących kobietom wchodzącym w tę „szarą strefę”.

Ale czy spektakl jest tylko o menopauzie? Zdecydowanie nie. Okres menopauzalny stanowi pretekst do poruszenia i zgłębienia wielu innych tematów: samoakceptacji, intymności czy też osobistego przeżywania przemian swojego ciała.

Choreografka zaprasza nas do przestrzeni domowej, by opowiedzieć swoją intymną, lecz niepozbawioną humoru historię o pasji do tańca, profesjonalizacji w tej dziedzinie, poważnej kontuzji, podejrzeniu przechodzenia menopauzy i wstydzie, który temu towarzyszył. W tych właśnie trudnych okolicznościach choreografka wróciła do tańca, ucząc się swojego ciała na nowo. Wierząc w terapeutyczne możliwości swojej „tanecznej rutyny”, tancerka postanowiła podzielić się tym remedium z innymi kobietami w średnim wieku, prosząc je jednocześnie o nagrywanie swojej praktyki.

Warstwa werbalna historii jest inscenizowana ruchem artystki. Ruchem płynnym i organicznym, współgrającym z przestrzenią. Scena ta pozwala zastanowić się nad charakterem tańca i jego ostatecznym celem. Jeszcze kilka lat wcześniej choreografka, tańcząc zawodowo, eksploatowała swoje ciało całymi godzinami podczas prób i występów. Teraz nie tańczy już dla widza. Tańczy przede wszystkim dla siebie i ma do tego pełne prawo. Przecież nie znajdujemy się na scenie, a raczej w przestrzeni zacisza domowego. Odpowiednim miejscu na autentyczność.

Po poruszającym monologu pokój znika. Wracamy na scenę, by, paradoksalnie, właśnie na niej oglądać nagrania tańczących w swoich mieszkaniach kobiet w różnym wieku, o różnej budowie ciała, w dużej części zupełnie nie związanych z tańcem zawodowym. To, co je łączy, to zauważalna radość z samego ruchu.

Przewrotność zestawienia tych dwóch scen spektaklu może wywołać u widza refleksję – na co jako odbiorcy rzeczywistości patrzymy, za czym podążamy, a czego nie chcemy widzieć w społeczeństwie i staramy się pominąć.

Oglądając kolaż z nagranych filmów, początkowo można mieć niekomfortowe uczucie podglądania bohaterek w domach, w miejscach najbardziej intymnych, dyskomfort jednak szybko ustępuje poczuciu więzi między widzem a uczestniczkami projektu. I właśnie wtedy bohaterki kolażu się ucieleśniają, wychodząc z widowni na scenę. Zajmują na niej ustalone miejsca, w obrębie których się poruszają. Każda w swoim własnym stylu, ale, co najważniejsze, w jednym rytmie. Punktowe światło oświetla każdą z bohaterek z osobna, jedną po drugiej, bo mimo, że są w jednej wspólnocie, to każda z nich jest wyjątkowa ze swoją niepowtarzalną historią.

W pewnym momencie choreografia wymyka się ze swojej struktury. Taniec staje się entropiczny. Bohaterki pozwalają się ponieść temu chaosowi, w którym, niekiedy wpadając na siebie, uwalniają się ze schematów, stereotypów, narzuconych ról i oczekiwań.

Forma When the bleeding stops i jego wykonanie fantastycznie korespondują z przekazem spektaklu. Dobór muzyki, choreografia oraz kostiumy współgrały z przesłaniem samoakceptacji i wolności ekspresji. Bohaterki występujące na scenie mają na sobie ubrania pochodzące z ich własnej garderoby, a wybór zależny był od ich własnych preferencji. Tym samym spektakl może nosić miano sztandaru współczesnego feminizmu, feminizmu wspierającego.

Kiedy bohaterki wychodzą na scenę z widowni, w pewien sposób dokonują symbolicznego coming out’u. Wstając, z odwagą mówią: „Tak, jestem po menopauzie i, tak, moje ciało nie jest już tak sprawne jak kiedyś, ale wiesz? I tak je kocham i cieszę się z tego, gdzie teraz jestem”. Choreografka staje się niejako ambasadorką tych kobiet. Początkowo wspierająco ośmielając je do wsłuchania się w siebie w przestrzeni własnych pokoi, by następnie prowadzić wspólnotę świadomych, pewnych siebie kobiet na scenę i postawić je w blasku reflektorów.

Nie jest to jednak wspólnota zamknięta, bohaterki zapraszają nas do wspólnej celebracji. Wychodzimy na scenę i granica między widzem a tancerzem się zaciera. Wszyscy stajemy się bohaterami tej historii.

„When the bleeding stops” – Lovísa Ósk Gunnarsdóttir
Koncept, choreografia: Lovísa Ósk Gunnarsdóttir
Światło, reżyseria dźwięku: Brett Smith
Wideo: Lovísa Ósk Gunnarsdóttir with Brett Smith
Wykonawczynie: Lovísa Ósk Gunnarsdóttir, Ólöf Ingólfsdóttir, Kristjana Stefánsdóttir, Joanna Batko, Sabina Błażejowska, Agnieszka Duda, Krystyna Flis, Alicja Górecka, Joanna Górszczyk, Anna Kwaśniak, Izabela Napiórkowska, Sabina Opałka-Kościółek, Marta Pawlik, Edyta Wojciuk, Katarzyna Ziemska
Podziękowania dla: SIgrún Ólafsdóttir, Egill Ingibergsson, Alexander Graham Roberts, Brogan Davison, Rebekka Ingimundardóttir, Valdimar Jóhannsson and Reykjavík Dance Festival
Producent: StepTurnMove – Wim Casier
Produkcja, kooprodukcja, wsparcie: Lovísa Ósk Gunnarsdóttir
Spektakl prezentowany 6.08.2024 w ramach Krakowskiego Festiwalu Tańca w Nowohuckim Centrum Kultury (Scena NCK).