• 

Lata trzydzieste, lata czterdzieste… Fotografie Czesława Mostowskiego

Wystawa czynna od 12 grudnia 2019 r. do 12 stycznia 2020 r.

Był to artysta kilku epok. Pierwsza ekspozycja jego prac miała miejsce w 1934 roku, w zbiorowej wystawie uczniów VIII Gimnazjum im. A. Witkowskiego (dziś V Liceum), przy ul. Studenckiej, w Krakowie. W latach młodzieńczych fotografował pudełkowym KODAKIEM, po Tatrach zaś chodził z VOIGTLANDEREM formatu 9×12 cm, z podwójnym wyciągiem, Packfilmami i drewnianym statywem. W schronisku „Murowańcu”, obchodził w 1926 r. swoje pierwsze Boże Narodzenie w górach, ucząc się przy okazji od ojca – dr Włodzimierza Mostowskiego sztuki fotografowania i jazdy na nartach. We wczesnej młodości pomagał ojcu, wywoływać i suszyć na specjalnych krzyżakowych suszarkach szklane klisze fotograficzne. Robił wówczas pierwsze stykowe odbitki z dużych negatywów na tzw. „papierze dziennym”, naświetlanym światłem słonecznym.
Od matury w 1937 r., kiedy otrzymał z tej okazji od matki LEICĘ – STANDARD, stał się Czesław Mostowski zamiłowanym fotografem, prawie nigdy nie rozstając się z aparatem.
Po wojnie przeszedł etap posługiwania się radzieckim „ZENITEM”, potem przyszło kilkanaście lat z kolejnymi „PRACTICAMI”, a jego prace często przyjmowane na konkursach międzynarodowych stały się podstawą przyznania Mostowskiemu w 1980 r. tytułu AFIAP (Artiste de la Federation Internationale de l’Art Photographique).

Głównym, ale przecież nie jedynym tematem jego fotografii był krajobraz; bardzo ogólny, ale czasem świetny detal, dostrzeżony przez tego niezwykle bystrego, czujnego i wrażliwego obserwatora. Osiągał on także bardzo dobre wyniki w artystycznym portrecie. Czesław Mostowski nigdy nie zrezygnował z monochromatycznej fotografii i często podkreślał, że „czarno-białej fotografii nic nie zastąpi, zaś dobra fotografia barwna jest niezwykle trudna.
W fotogramach czarno-białych wykazywał doskonały warsztat, zwłaszcza w low-key, jak i w silnych kontrastach i niezwykle ostrym ziarnie uzyskiwanym metodą naświetlania punktowego pod powiększalnikiem. Bardzo dobrze sobie radził w późniejszych, pełnych artystycznych emocji, pięknie komponowanych obrazach kolorowych. Twierdził, że są to dwa różne rodzaje twórczości plastycznej. Wybitna wrażliwość artysty na światłocień oraz barwy i ich zestawienia, a także na wychwytywaną prze niego romantykę pejzażu była związana z jego studiami malarskimi na ASP w Krakowie (w latach 1947-52), kiedy bliski stał mu się postimpresjonizm.
Czesław Mostowski miał ponad 20 wystaw indywidualnych, w tym trzy wystawy fotografii były połączone z równoczesną ekspozycją jego malarstwa. Fotogramy artystyczne wystawiał na wszystkich kontynentach, na blisko 150 różnych wystawach międzynarodowych. Uczestniczył też w ok. 180 konkursach i wystawach w kraju, ilustrował fotografiami kilka książek. Bywał fotoreporterem krakowskich dzienników i przez pewien czas pracował w Centralnej Agencji Fotograficznej. Przez całe życie pozostał wierny tematyce krajobrazowej w której osiągnął liczące się wyniki na prestiżowych konkursach, np.: Biennale Krajobrazu Polskiego w Kielcach, Biennale „ZABYTKI” w Zamościu, czy Biennale Fotografii Górskiej w Jeleniej Górze. Na tych wszystkich i innych konkursach i wystawach zdobył liczne medale, nagrody, dyplomy, wyróżnienia…

Po uzyskaniu absolutorium na Wydziale Malarstwa krakowskiej ASP, wysyłał wciąż zdjęcia na konkursy i zdobywał laury. Równolegle malował i fotografował. W 1964 r. nawiązał współpracę z Krakowskim Towarzystwem Fotograficznym intensywnie obsyłając pracami międzynarodowe konkursy fotograficzne, co zaowocowało jego członkostwem w Photographic Society of America. W 1979 r. został instruktorem „I” kategorii w dziedzinie fotografii. Prowadził niezwykle ożywioną działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie fotografii, szkolił młodzież KTF-u wspólnie z innymi seniorami Towarzystwa, wygłaszają dziesiątki wspaniałych prelekcji i pogadanek z pogranicza plastyki, fotografii i poezji. Od 1972 r. był sekretarzem Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego, a w latach 80. otrzymał członkostwo honorowe Krakowskiego Klubu Fotograficznego, za aktywnie uczestnictwo w spotkaniach, wystawach, wernisażach, konkursach i dorocznych plenerach klubowych (tatrzańskich, pienińskich i nowohuckich). W 1992 r. (Nr leg. 2/92) został Artystą Fotografem Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych).

Czesław Mostowski opublikował 3 wydania ciętych fraszek o gorzkiej refleksji nad światem oraz społecznych i filozoficzno-politycznych podtekstach.  

W latach 1979-1981 prowadził w Klubie Młodych na os. Młodości w Nowej Hucie, wraz z Witoldem i Wojciechem Michalikiem oraz Janem Salwińskim i Jerzym Ridanem, zajęcia w ramach wyższego kursu fotograficznego dla studentów pedagogiki UJ, w którym m.in. uczestniczył niżej podpisany, wspominając je z ogromną radością i wzruszeniem.

Jesienią 1996 r., kiedy Czesław Mostowski otrzymał zaproszenie do urządzenia własnej, retrospektywnej wystawy w Foto-Galerii Nowohuckiego Centrum Kultury, odpowiedział z błyskiem w oku (mimo trwającej choroby), że dzięki tej propozycji „poczuł się jak ułan, który dosiada swego rumaka na dźwięk trąbki.”, a potem wziął jeszcze udział w wernisażu, na który przybyło mnóstwo gości. Zmarł w lutym 1997 roku.

W 2015 roku w ramach obchodów 60 – lecia Krakowskiego Klubu Fotograficznego zorganizowano wystawę w Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie przy ul. Józefitów 16, gdzie w jednej z sal pokazano fragment dorobku artystycznego Czesława Mostowskiego.

– Adam Gryczyński