Czas zatrzymany. Fotografie z terenów obecnej Nowej Huty i okolic.

Wystawa czynna od 12 grudnia 2019 r. do 12 stycznia 2020 r.

Otwarcie wystawy i spotkanie autorskie z Adamem Gryczyńskim – 19.12 (czwartek), g. 18.00

Na wystawie znajdują się reprodukcje zdjęć udostępnionych przez rdzennych mieszkańców pochodzących z terenów na których zbudowano Nową Hutę. Celem ekspozycji było zachowanie pamięci o ludziach z podkrakowskich wsi oraz utrwalenie śladów przeszłości.
Wystawa przybliża świat, który odszedł niemal w całkowite zapomnienie, jego utraconą cząstkę, jaka w okresie PRL-u rzadko gościła na kartach naszej historii ustępując pola indoktrynacji i propagandzie ukazującej ten obszar w krzywym zwierciadle jako egzemplifikację galicyjskiej biedy, zacofania, starych chałup i jałowych ugorów.
Oglądając wystawę pamiętajmy, że to właśnie potomkowie tutejszych gospodarzy podjęli w 2006 roku lokalną inicjatywę polegającą na próbie wskrzeszenia obrazu pokolenia, które w okresie PRL- u zostało pozbawione ojcowizn i korzeni. Fotografie są świadectwem jego istnienia i wraz z cyklem wydawniczym „Czas zatrzymany” dowodzą, że zanim zbudowano Nową Hutę, istniało tu społeczeństwo zdolne do samoorganizacji, gdzie funkcjonowała rodzima tradycja i kultura. Dzięki takiemu spojrzeniu „przez ramię wstecz”, łatwiej jest ogarnąć przebyty dystans, zobaczyć jego blaski i cienie, zaś pierwotnym mieszkańcom, a także ich dzieciom i wnukom – dać odrobinę satysfakcji, bo oni byli tu wcześniej.
Fotografie  przenoszą widza w miejsca i czas, kiedy w miejscu „asfaltowych łąk” i blokowisk istniały wiejskie krajobrazy, inny był też rytm życia. Wystawa ukazuje godność, dumę i barwy lokalnej przeszłości. Jest propozycją dla starszych i dla młodszych, chcących się dowiedzieć czegoś więcej o swoim regionie, jest również dla tych, którzy doceniają walor dokumentalny i urok starej fotografii, dla wszelkich miłośników historii i tradycji.
Jest wreszcie próbą przedstawienia społeczeństwa, które po II Wojnie Światowej w wyniku migracji ludności, jak również procesów urbanizacyjnych, społecznych i politycznych, zostało rozproszone i za bezcen wywłaszczone z ojcowizn. Przywołuje uniwersalne refleksje o drogich każdemu człowiekowi korzeniach, które określają jego własne miejsce na ziemi, dają poczucie bezpieczeństwa i sens istnienia, pokazują jak ważna jest ludzka pamięć i zaduma nad własną tożsamością. Chodzi w niej także o pokazanie pewnego obszaru dziedzictwa z którego sami się wywodzimy i ludzi związanych z miejscem gdzie obecnie żyjemy – Nową Hutą. To także okazja aby w mozaice przedsięwzięć poświęconych przeszłości podkreślić jak ważnym elementem kultury narodowej jest pielęgnowanie pamięci, tradycji i folkloru. W dobie uniformizacji jest to szczególnie ważne i zasługuje na wsparcie celem wykorzystania potencjału tkwiącego we własnych „korzeniach”, ponieważ budując świadomość oraz poczucie wspólnoty, można wobec różnych problemów i zagrożeń, lepiej zadbać o swój region i środowisko kulturowe.
– Adam Gryczyński

Na fotografii tytułowej dawni mieszkańcy Wolicy: Katarzyna Kula z dziećmi, ok. 1916 r.
Od lewej stoją: Anastazja (Sendor), Jan i Maria (Nosek). Zdjęcie zrobiono u renomowanego fotografa aby je wysłać mężowi Katarzyny do Ameryki, który przebywał tam w latach 1913-1920.
Udostępnienie i opis fotografii: Zenona Katarzyńska i Paulina Pitek.
Koloryzacja: Mirek Szponar
Sponsor wystawy: Centrum Papieru. Druk na papierze fotograficznym marki Imprime oraz ploterze fotograficznym Canon ImagePrograf Pro-2000.

Lata trzydzieste, lata czterdzieste… Fotografie Czesława Mostowskiego

Wystawa czynna od 12 grudnia 2019 r. do 12 stycznia 2020 r.

Był to artysta kilku epok. Pierwsza ekspozycja jego prac miała miejsce w 1934 roku, w zbiorowej wystawie uczniów VIII Gimnazjum im. A. Witkowskiego (dziś V Liceum), przy ul. Studenckiej, w Krakowie. W latach młodzieńczych fotografował pudełkowym KODAKIEM, po Tatrach zaś chodził z VOIGTLANDEREM formatu 9×12 cm, z podwójnym wyciągiem, Packfilmami i drewnianym statywem. W schronisku „Murowańcu”, obchodził w 1926 r. swoje pierwsze Boże Narodzenie w górach, ucząc się przy okazji od ojca – dr Włodzimierza Mostowskiego sztuki fotografowania i jazdy na nartach. We wczesnej młodości pomagał ojcu, wywoływać i suszyć na specjalnych krzyżakowych suszarkach szklane klisze fotograficzne. Robił wówczas pierwsze stykowe odbitki z dużych negatywów na tzw. „papierze dziennym”, naświetlanym światłem słonecznym.
Od matury w 1937 r., kiedy otrzymał z tej okazji od matki LEICĘ – STANDARD, stał się Czesław Mostowski zamiłowanym fotografem, prawie nigdy nie rozstając się z aparatem.
Po wojnie przeszedł etap posługiwania się radzieckim „ZENITEM”, potem przyszło kilkanaście lat z kolejnymi „PRACTICAMI”, a jego prace często przyjmowane na konkursach międzynarodowych stały się podstawą przyznania Mostowskiemu w 1980 r. tytułu AFIAP (Artiste de la Federation Internationale de l’Art Photographique).

Głównym, ale przecież nie jedynym tematem jego fotografii był krajobraz; bardzo ogólny, ale czasem świetny detal, dostrzeżony przez tego niezwykle bystrego, czujnego i wrażliwego obserwatora. Osiągał on także bardzo dobre wyniki w artystycznym portrecie. Czesław Mostowski nigdy nie zrezygnował z monochromatycznej fotografii i często podkreślał, że „czarno-białej fotografii nic nie zastąpi, zaś dobra fotografia barwna jest niezwykle trudna.
W fotogramach czarno-białych wykazywał doskonały warsztat, zwłaszcza w low-key, jak i w silnych kontrastach i niezwykle ostrym ziarnie uzyskiwanym metodą naświetlania punktowego pod powiększalnikiem. Bardzo dobrze sobie radził w późniejszych, pełnych artystycznych emocji, pięknie komponowanych obrazach kolorowych. Twierdził, że są to dwa różne rodzaje twórczości plastycznej. Wybitna wrażliwość artysty na światłocień oraz barwy i ich zestawienia, a także na wychwytywaną prze niego romantykę pejzażu była związana z jego studiami malarskimi na ASP w Krakowie (w latach 1947-52), kiedy bliski stał mu się postimpresjonizm.
Czesław Mostowski miał ponad 20 wystaw indywidualnych, w tym trzy wystawy fotografii były połączone z równoczesną ekspozycją jego malarstwa. Fotogramy artystyczne wystawiał na wszystkich kontynentach, na blisko 150 różnych wystawach międzynarodowych. Uczestniczył też w ok. 180 konkursach i wystawach w kraju, ilustrował fotografiami kilka książek. Bywał fotoreporterem krakowskich dzienników i przez pewien czas pracował w Centralnej Agencji Fotograficznej. Przez całe życie pozostał wierny tematyce krajobrazowej w której osiągnął liczące się wyniki na prestiżowych konkursach, np.: Biennale Krajobrazu Polskiego w Kielcach, Biennale „ZABYTKI” w Zamościu, czy Biennale Fotografii Górskiej w Jeleniej Górze. Na tych wszystkich i innych konkursach i wystawach zdobył liczne medale, nagrody, dyplomy, wyróżnienia…

Po uzyskaniu absolutorium na Wydziale Malarstwa krakowskiej ASP, wysyłał wciąż zdjęcia na konkursy i zdobywał laury. Równolegle malował i fotografował. W 1964 r. nawiązał współpracę z Krakowskim Towarzystwem Fotograficznym intensywnie obsyłając pracami międzynarodowe konkursy fotograficzne, co zaowocowało jego członkostwem w Photographic Society of America. W 1979 r. został instruktorem „I” kategorii w dziedzinie fotografii. Prowadził niezwykle ożywioną działalność szkoleniową i popularyzatorską w zakresie fotografii, szkolił młodzież KTF-u wspólnie z innymi seniorami Towarzystwa, wygłaszają dziesiątki wspaniałych prelekcji i pogadanek z pogranicza plastyki, fotografii i poezji. Od 1972 r. był sekretarzem Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego, a w latach 80. otrzymał członkostwo honorowe Krakowskiego Klubu Fotograficznego, za aktywnie uczestnictwo w spotkaniach, wystawach, wernisażach, konkursach i dorocznych plenerach klubowych (tatrzańskich, pienińskich i nowohuckich). W 1992 r. (Nr leg. 2/92) został Artystą Fotografem Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych).

Czesław Mostowski opublikował 3 wydania ciętych fraszek o gorzkiej refleksji nad światem oraz społecznych i filozoficzno-politycznych podtekstach.  

W latach 1979-1981 prowadził w Klubie Młodych na os. Młodości w Nowej Hucie, wraz z Witoldem i Wojciechem Michalikiem oraz Janem Salwińskim i Jerzym Ridanem, zajęcia w ramach wyższego kursu fotograficznego dla studentów pedagogiki UJ, w którym m.in. uczestniczył niżej podpisany, wspominając je z ogromną radością i wzruszeniem.

Jesienią 1996 r., kiedy Czesław Mostowski otrzymał zaproszenie do urządzenia własnej, retrospektywnej wystawy w Foto-Galerii Nowohuckiego Centrum Kultury, odpowiedział z błyskiem w oku (mimo trwającej choroby), że dzięki tej propozycji „poczuł się jak ułan, który dosiada swego rumaka na dźwięk trąbki.”, a potem wziął jeszcze udział w wernisażu, na który przybyło mnóstwo gości. Zmarł w lutym 1997 roku.

W 2015 roku w ramach obchodów 60 – lecia Krakowskiego Klubu Fotograficznego zorganizowano wystawę w Muzeum Historii Fotografii im. Walerego Rzewuskiego w Krakowie przy ul. Józefitów 16, gdzie w jednej z sal pokazano fragment dorobku artystycznego Czesława Mostowskiego.

– Adam Gryczyński

Józef Piłsudski i Legiony w kolorach Mirka Szponara

Wernisaż wystawy – 7 listopada (czwartek), g. 18.00
Wystawa czynna do 8 grudnia 2019 r.

Wystawa archiwalnych zdjęć poddanych procesowi koloryzacji.

Mirek Szponar – fotograf i fotoreporter. Od ponad czterech lat całkowicie oddany nowej pasji jaką jest naprawa i koloryzacja archiwalnych zdjęć. Jego prace pojawiają się w wielu publikacjach prasowych, książkach i plakatach, a wystawy można było oglądać w Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej, Akademii Sztuki Wojennej w Warszawie oraz w domach kultury i szkołach.

„Cierpienie” – wystawa fotografii Adama Mikołajczyka

Wernisaż wystawy – 5 września (czwartek), g. 18.00
Wystawa czynna do 31 października 2019 r.

Przemilczane męskie cierpienie, o którym często dowiadujemy się za późno.

W zachodnim kręgu kulturowym figura mężczyzny od zawsze utożsamiana była z siłą – zarówno fizyczną jak i psychiczną.

Przypisywano im odwagę, heroizm oraz przymus wzięcia odpowiedzialności za słabszych, a wszelkie przejawy uczuciowości były w nich piętnowane.

Konsekwencją tłumienia i kanalizowania własnej emocjonalności stało się poczucie zagubienia i niezrozumienia.

Z czasem jednak te tłumione dotąd emocje, zaczęły brać górę nad wstydem i rozpoczęły swoją wędrówkę na powierzchnię twardej, męskiej skóry.

Słabość stała się siłą, a odwaga, z którą przeciwstawili się stereotypom pozwoliła na narodziny nowych mężczyzn. Mężczyzn, którzy znaleźli swoje miejsce na subtelnej granicy między wrażliwością i twardością.

Nowy mężczyzna zna pochodzenie swoich emocji, nie unika żadnej z nich, a wręcz przeciwnie potrafi stawić im czoła i wyjść z tego starcia obronną ręką. Zna przyczyny swoich lęków, radości, wzruszeń, gniewu i, co najważniejsze – miłości.

To trudna wędrówka, wymagająca wiele wysiłku. Jedynie Ci  wystarczająco śmiali dowiedzą się jak niezwykła nagroda czeka na nich na szczycie – spokój.

Wystawa “Cierpienie” podejmuje dialog z kodem kulturowym “prawdziwego mężczyzny”, a jedenaście prac pokazanych na wystawie obrazuje niechcianą prawdę o istnieniu męskiego cierpienia.

Każda z nich jest autonomicznym dziełem i może być analizowana osobno, tak aby widz mógł znaleźć tą, z którą się utożsamia.

Dominująca szarość symbolizuje spustoszenie jakie gniew, niemoc, smutek, zmęczenie, ból, rozpacz i walka z samym sobą pozostawiają w duszy mężczyzny.

W świecie “idealnym”, pełnym sztucznych filtrów i upiększeń znanych z mediów społecznościowych trudno niekiedy zauważyć ukrytą tragedię, te prace mają na celu wyciągnąć widza z bezpiecznej strefy komfortu, choćby na chwilę.

Adam Mikołajczyk – urodzony w 1991 w Krakowie.  Syn fotografa i wizażystki, od najmłodszych lat otoczony był fotografią. Mieszkanie nad rodzinnym studiem fotograficznym sprawiło, że podświadomie budował swoją ciekawość do tej dziedziny sztuki. Ojciec nauczył go podstaw techniki, które pozwoliły mu zanurzyć się w głębi fotografii studyjnej. Od 2016 roku prowadzi Pracownię Męskich Portretów – miejsce, w którym wszyscy mężczyźni bez względu na cechy fizyczne i duchowe mogą się sfotografować. Na swoich portretach pragnie pokazywać mężczyzn w najlepszym świetle. Praca w studio przy użyciu światła błyskowego pozwala mu na wyizolowanie modela z otaczającego go świata co pozwala lepiej skupić się na tym co tak naprawdę drzemie w psychice fotografowanego.

„Pionierzy Nowej Huty” – wystawa fotograficzna Stanisława Senissona (1917-1996)

wystawa czynna 1-31.08.2019 r.

Wystawa fotografii Stanisława Senissona ze zbiorów Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego.

Nowa Huta jest miastem – symbolem, w którym zogniskowały się blaski i cienie powojennej historii Polski. Jest także fenomenem na skalę europejską ze względu na czas i miejsce powstania, dynamikę rozwoju oraz wydarzenia jakie odcisnęły w niej ślad. Posiada specyficzny „Genius loci”, który dawniej wyraźnie odróżniał ją od sanktuarium narodowego – Krakowa. Obecnie, mimo postępującej integracji, wciąż zachowuje w świadomości społecznej cząstkę własnej odrębności.

Z okazji 70-lecia Nowej Huty warto sięgnąć do okresu jej narodzin, kiedy rozpoczęto budowę pierwszych osiedli mieszkaniowych do dziś wyznaczających jej zasadniczy kształt, i traktowanych przez specjalistów jako „wybitna kreacja urbanistyczna”. Rozpoczęto ją pośród łanów urodzajnego zboża, na gołym terenie, co dokumentował Stanisław Senisson. Pozostawił on po sobie serię zdjęć wykonanych latem 1949 r. w podkrakowskiej wsi Mogiła, gdzie zaczęto wznosić pierwsze, niewielkie dwupiętrowe bloki mieszkalne pokryte czterospadowymi dachami, zaprojektowane przez Franciszka Adamskiego. Na wystawie znajdują się głównie portrety ich budowniczych – pionierów Nowej Huty, zarówno kadry kierowniczej jak i robotników; murarzy, tynkarzy , cieśli, ślusarzy, wozaków… Ich wyraziste portrety (przyjezdnych i miejscowych) ukazują Senissona nie tylko jako dokumentalistę, ale również świetnego fotoreportera, żywo zainteresowanego losem zwykłych ludzi, którzy najczęściej przybywali tu z różnych stron, aby szukać swego miejsca w nowej rzeczywistości.

Stanisław Senisson był absolwentem Szkoły Podchorążych Wojsk Łączności w Zegrzu, skończył kurs instruktorów sportu spadochronowego w Legionowie, a w 1937 r. został mianowany na podporucznika w 7. Wielkopolskim Batalionie Telegraficznym  W maju 1939 r. trafił do kompanii łączności 6. Dywizji Piechoty w Krakowie. Walkę na froncie II wojny światowej rozpoczął z Armią „Kraków” (za kampanię wrześniową został odznaczony Krzyżem Walecznych), a 29 września 1939 r. dostał się do niewoli niemieckiej i kolejnych oflagów – w Braunschweigu, Woldenbergu i Murnau. W pierwszym z nich, m.in. razem z por. inż Tadeuszem Ptaszyckim – późniejszym generalnym projektantem Nowej Huty, organizował bibliotekę i teatr obozowy.

Po uwolnieniu obozu przez wojska amerykańskie wstąpił do II Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, walczył m.in. w plutonie łączności 3. Brygady Strzelców Karpackich, później został dowódcą 3. kompanii w Batalionie Łączności 3. Dywizji Strzelców Karpackich i dowódcą kompanii repatriacyjnej 98 P.R.C. w Cumnock w Szkocji.

Po powrocie do Polski w 1947 r. był przez ówczesną władzę szykanowany. Nie mogąc znaleźć innego zatrudnienia pracował początkowo w warsztacie rzemieślniczym u swego ojca jako introligator i fotomechanik, później – jako asystent operatora w ekipie Włodzimierza Puchalskiego. Był też korespondentem i współpracownikiem „Echa Krakowa” i „Gazety Krakowskiej”. Pisał reportaże i fotografował początki budowy Nowej Huty studiując jednocześnie filologię polską na UJ. Współpracował z wydawnictwami; Ossolineum i Literackim, ponadto z Muzeum Narodowym, Politechniką Krakowską i Akademią Medyczną. Był także asystentem w Instytucie Ekspertyz Sądowych w dziale kryminalistyki oraz w Instytucie Badań Literackich w Warszawie.
Stanisław Senisson będąc członkiem Polskiego Towarzystwa Fotograficznego i Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego wraz z żoną Ireną i synem Pawłem aktywnie uprawiał turystykę pieszą, nie rozstając się z aparatem fotograficznym. Lubił wędrówki tatrzańskie i spływy kajakowe po Mazurach i Dunajcu. Był powszechnie lubianym i pogodnym człowiekiem. Zmarł 23 października 1996 r. w Krakowie.

Zdjęcia Stanisława Senissona ze zbiorów Krakowskiego Towarzystwa Fotograficznego można będzie oglądać w Foto-Galerii Nowohuckim Centrum Kultury w okresie: 1-31 sierpnia 2019 r.

Adam Gryczyński